مصاحبه با دبیر علمی دهمین جشنواره هنر آسمانی

اشاره

دهمین جشنواره هنر آسمانی از سری جشنواره ‏های باسابقۀ حوزه‏ های علمیه در حال برگزاری است و توجه اهالی هنر و تبلیغ در حوزه ‏های علمیه را به خود جلب کرده است؛ به این مناسبت پای صحبت ‏های دبیر علمی این جشنواره جناب حجه‏الاسلام محمدعلی قربانی می‏نشینیم تا نکات و پاسخ سؤالات جامعۀ هنری نسبت به این جشنواره را جویا شویم؛ امید است زمینه ‏ساز اطلاع ‏رسانی بیش‏تر نسبت به این جشنوارۀ فاخر حوزوی و حضور و مشارکت عموم حوزویان در این جشنواره باشد.

* سلام علیکم؛ متشکریم که فرصتی را در اختیار ماهنامۀ مبلّغان و خوانندگان آن قرار دادید.

و علیکم السلام؛ بنده هم از شما و همۀ همکاران دبیرخانۀ دائمی جشنوارۀ هنر آسمانی تشکر و قدردانی می‏کنم و امیدوارم در این فرصت پیش آمده، توفیق راهنمایی و اطلاع‏ رسانی در مورد دهمین جشنواره هنر آسمانی را داشته باشم.

* به عنوان اولین نکته، جشنوارۀ هنر آسمانی و جایگاه آن در حوزه ‏های علمیه را برای مخاطبان ماهنامۀ «مبلّغان» معرفی و تبیین کنید.

جشنوارۀ هنر آسمانی، یکی از جشنواره ‏های باسابقه، تخصّصی و ویژۀ طلاب حوزه‏ های علمیه اعم از برادران و خواهران و نیز طلاب ایرانی و غیر ایرانی است؛ این جشنواره که از اواخر دهۀ ۶۰ آغاز به کار کرده است، با همکاری و همّت همۀ حوزویان به ‏ویژه نهادهای حوزوی فعالیت کرده و در طول بیش از سه دهه، وظیفۀ «ترویج و توسعۀ هنر دینی» در میان طلاب حوزه ‏های علمیه را به عهده داشته است.

در طول سال‏ هایی که بر فعالیت این جشنواره گذشته، علاوه بر اجرای ۱۰ دوره مسابقۀ هنری در بین هنرمندان حوزوی، توانسته در زمینۀ «هنر» در حوزه‏ های علمیه، جریان ‏سازی کند و فعالیت ‏های فرهنگی و تبلیغی طلاب حوزه ‏های علمیه را به سوی هنر متعالی سوق دهد.

همان‏طور که عرض شد، جشنوارۀ هنر آسمانی جایگاهی فرا نهادی دارد و با مشارکت همۀ نهادهای حوزوی اجرا و برگزار می‏شود؛ از دورۀ ششم این جشنواره، دبیرخانۀ آن در معاونت تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‏ های علمیه مستقر شده است و در حال حاضر دبیر کل و مسئول دبیرخانۀ آن معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‏ های علمیه حجه‏الاسلام و المسلمین جناب آقای حسین ملانوری است و قبل از آن برخی از نهادهای حوزوی هم‏چون دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، مرکز مدیریت حوزه ‏های علمیه خواهران و مرکز پژوهش‏ های اسلامی رسانۀ ملی امور مربوط به دبیرخانۀ این جشنواره را تمشیت می‏کرده‏ اند.

در حال حاضر هیأت اُمنای جشنوارۀ هنر آسمانی با مشارکت همۀ نهادهای حوزوی و برخی دستگاه ‏های هنری در کشور فعال است و تصمیمات و برنامه‏ های کلی این جشنواره، با حضور و مشارکت آن‏ها طراحی و اجرا می ‏شود.

* نحوۀ مشارکت نهادهای حوزوی در اجرای ادوار جشنواره هنر آسمانی به چه شکل است؟

در تمامی برنامه ‏ریزی‏ ها و تصمیم‏ گیری‏ های مربوط به جشنوارۀ هنر آسمانی، از نمایندگان نهادهای حوزوی که همان اعضای هیأت اُمناء هستند دعوت می‏ شود تا در جلسات مربوطه شرکت کنند و در موضوعات مختلف بحث و بررسی صورت می‏ گیرد و در نهایت با تأیید و تصویب جمعی، امور مربوط به این جشنواره پیگیری و اجرا می‏ شود.

گاهی برخی امور هم‏چون برگزاری دوره ‏های کارگاهی یا اجرای نشست‏ های تخصّصی، به یکی از نهادهای عضو هیأت اُمناء واگذار می‏ گردد و همۀ اعضای هیأت اُمناء در برگزاری این جشنواره مشارکت دارند.

* جشنوارۀ هنر آسمانی چه میزان از حمایت‏ ها و هدایت‏ های بزرگان حوزه ‏های علمیه برخوردار است؟

بنده معتقدم اگر حمایت‏ های بزرگان حوزه و تمهیدات و تدابیر بالادستی و راه‏گشا نبود، هیچ‏گاه جشنواره هنر آسمانی به جایگاه فعلی خود نمی ‏رسید؛ امروزه از بالاترین سطح تصمیم‏ گیری و سیاست‏گذاری در حوزه‏ های علمیه تا بخش‏های اجرائی و عملکردی، همگی حامی و پشتیبان این جشنواره هستند؛ برخی از اجازات و مصوبات شوراهای بالادستی هم‏چون شورای محترم عالی حوزه ‏های علمیه، شورای معاونین مرکز مدیریت حوزه ‏های علمیه و شورای هنر حوزه ‏های علمیه، راه امور هنری در بخش اجرا و عملیات را همواره ساخته است.

این حمایت‏ ها و هدایت‏ ها علاوه بر آن‏که مسیر حرکت هنر در حوزه‏ های علمیه را هموار می‏ سازد، برای عوامل و مجریان مشوّق و دل‏گرم کننده است.

از جملۀ این حمایت‏ ها می‏توان به نقش راهبری، عالمانه و مؤثر مدیر محترم حوزه ‏های علمیه حضرت آیه‏الله اعرافی دامت برکاته اشاره کرد که از ابتدای حضور در مرکز مدیریت حوزه‏ های علمیه، نهایت حمایت خود از بخش هنر به ویژه جشنوارۀ هنر آسمانی را داشته ‏اند؛ ایشان بارها و بارها در جلسات مربوطه، بر اجرای به‏ موقع و همه ‏جانبۀ امور هنری تأکید می‏ نمودند و هرگونه درخواستی که از سوی کارشناسان و متخصّصان هنری مطرح می‏ گردید، تأیید و حمایت می‏ کردند.

یکی دیگر از حمایت‏ های بالادستی جشنوارۀ هنر آسمانی، نگاه متخصّصانه و مجاهدانۀ معاون تبلیغ و اُمور فرهنگی حوزه ‏های علمیه جناب حجهالاسلام و المسلمین آقای حسین ملانوری است که ضمن تقبّل دبیر کلی جشنواره هنر آسمانی، در تمامی امور اجرایی این جشنواره مشارکت و حضور دارند و در هر دوره از جشنوارۀ هنر آسمانی، از ابتدائی‏ ترین فعالیت‏ ها (مثل نشست خبری) تا اتمام کار، فعالانه تمشیت امور می ‏کنند و بخش زیادی از ساعات اجرائی خود را به امور هنری و رسانه‏ ای اختصاص می ‏دهند.

از این دست حمایت‏ ها بسیار زیاد است که در این‏جا مجال تشریح همۀ آن‏ها نیست و باید قدردان بزرگان حوزه‏ های علمیه و مسئولان نهادهای حوزوی باشیم که خادمان بخش هنر حوزه‏ های علمیه را از این حمایت‏ ها بی ‏نصیب نمی‏ کنند.

* این نکته ‏ای که تبیین کردید، جای شکرگذاری دارد و مایۀ مسرّت طلاب و حوزویان است که در دوران کنونی که عرصه ‏های هنری می ‏توانند با کینه ‏توزی ‏ها و دسیسه ‏های دشمنان مکتب اهل‏بیت علیهم السلام تقابل کند، حمایت حداکثری خود را از این امر مبارک دریغ نمی‏ کنند.

بله؛ واقعاً این‏گونه است که گفتید و بنده نیز به این امر واقف هستم.

*لطفا  کلیات مربوط به این دوره از جشنوارۀ هنر آسمانی چه در بخش رشته ‏های هنر و چه در بخش موضوعات جشنواره را تبیین فرمایید.

دهمین جشنواره هنر آسمانی با توجه به سیاست‏ های کلی مصوب هیأت اُمنای این جشنواره، به هنرهای نمایشی، تجسّمی و آوایی می‏ پردازد. در واقع در این دوره از جشنواره، هنرهای صوتی و تصویری فراخوان اثر شده‏ اند و ذیل هنرهای نمایشی، تجسّمی و آوایی، رشته‏ هایی که در اساسنامه این جشنواره و نظام جامع هنر حوزه ‏های علمیه آمده است، محور فعالیت دهمین جشنوارۀ هنر آسمانی قرار گرفته ‏اند.

در بخش هنرهای نمایشی، رشته ‏های: تهیه ‏کنندگی، کارگردانی، بازی‏گری، فیلم‏نامه، نمایش‏نامه و بازی‏نامه (در قالب‏ های: مستند، فیلم کوتاه، فیلم بلند، فیلم داستانی، انیمیشن، نماهنگ و کلیپ)؛ در بخش هنرهای تجسّمی، رشته‏ های: طراحی، نقاشی، گرافیک، تصویرسازی، خوشنویسی (نستعلیق، ثلث و نسخ)، عکاسی، نگارگری، کاریکاتور، حجمی (هنرهای حجمی و مفهومی) و معماری (اسلامی – ایرانی) و در بخش هنرهای آوایی، رشته ‏های: تواشیح، سرود، صوت و لحن (قرائت) قرآن کریم، مرثیه ‏خوانی، مناجات ‏خوانی، ادعیه‏ خوانی، نغمه و سخنرانی (خطابی، محاوره‏ای و کلاسی)، رشته‏ هایی هستند که طلاب حوزه‏ های علمیه می‏توانند آثار خود را به دبیرخانۀ این جشنواره ارسال کنند.

* این سؤال در جمع طلاب هنرمند مطرح می‏ شود که چرا همۀ رشته ‏های هنری در این دوره از جشنواره هنر آسمانی فراخوان نشده ‏اند؛ جای خالی برخی از رشته ‏های هنری هم‏چون «شعر و ادب» یا «نویسندگی خلّاق» در این دوره از جشنواره هنر آسمانی حس می‏شود! دلیل آن چیست؟

در برخی از ادوار جشنواره هنر آسمانی، همۀ رشته‏ های هنری فراخوان می‏ شدند، به طور مثال در دوره ‏های پنجم و ششم، تمامی رشته‏ های هنری، محور فعالیت این جشنواره بودند، اما به دلایلی هم‏چون «محدودیت‏ های اجرائی»، «عدم تولید حجم قابل توجهی از آثار در بازۀ زمانی یک‏ساله برای برخی از رشته‏ های هنری» و «زمان‏بر بودن تولید برخی آثار هنری مانند تولید فیلم و مستند»، موجب شد تا از دورۀ هفتم در هیأت اُمنای این جشنواره مصوب گردد که هر دوره از این جشنواره به برخی از رشته‏ های هنری اختصاص یابد؛ بنابراین در یک دوره، رشته‏ های متن‏ محور (مثل شعر، داستان و پژوهش هنر) و در دورۀ دیگر رشته‏ های صوتی و تصویری (مثل هنرهای نمایشی، تجسّمی و آوایی) محور فعالیت جشنواره هنر آسمانی قرار می‏ گیرند.

* دایرۀ مخاطبان این جشنوارۀ وزین حوزوی چه کسانی هستند؟ آیا همۀ طلاب حوزه‏های علمیه می‏توانند در این جشنواره شرکت کنند؟

همان‏طور که در یکی از سؤالات پیشین عرض شد، رشته‏ های هنری که مد نظر این جشنواره هستند، عموماً رشته‏ هایی هستند که طلاب حوزه‏های علمیه با آن‏ها مرتبطند و در فعالیت‏ های فرهنگی و تبلیغی خود، از این رشته ‏ها و آثار آن، بهره می ‏گیرند؛ رشته ‏هایی مثل: سخنرانی دینی، مرثیه‏ خوانی، صوت و لحن قرآن کریم و حتّی هنرهای نمایشی و تجسّمی، امروزه در حوزه‏ های علمیه فراگیر و مورد توجه طلاب و روحانیون هستند؛ بنابراین دایرۀ مخاطبان این جشنواره، بخش زیادی از طلاب حوزه‏ های علمیه را شامل می ‏شود و مبلّغان دینی در سراسر کشور، فعالان عرصه ‏های هنری، رسانه ‏ای و مجازی، اعم از خواهران و برادران می‏ توانند در این جشنواره شرکت کنند.

بحمدالله با حمایت ‏های بزرگان حوزه‏ های علمیه و تدابیر مدیر محترم حوزه‏ های علمیه حضرت آیه‏الله اعرافی دامت برکاته و نیز راهبری و مدیریت معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‏ های علمیه و نیز دیگر نهادهای فرهنگی و تبلیغی حوزه‏ های علمیه، امروزه شاهد توسعه و گسترش فعالیت ‏های فرهنگی و تبلیغی حوزویان به ویژه در عرصه ‏های اجتماعی هستیم؛ عرصه‏ هایی هم‏چون تبلیغ عمومی، تبلیغ تخصّصی، تبلیغ دانش ‏آموزی، تبلیغ مجازی و تبلیغ گروهی که مبلّغان این عرصه‏ ها می‏ توانند آثار خود را به جشنواره هنر آسمانی ارسال کنند. آثاری هم‏چون فایل ‏های سخنرانی، قطعات مرثیه ‏خوانی و تولیدات تجسّمی (مثل عکاسی و طراحی) که عموم طلاب نسبت به تولید این‏گونه آثار، فعال و سرآمد هستند.

* در ادامه برای خوانندگان «مبلّغان» از برنامه‏ هایی که حول این جشنواره در حال برگزاری است، بگویید.

چنان‏چه مستحضرید جشنواره‏ ها، همایش‏ ها و کنگره ‏های ملی و بین ‏المللی برای این‏که بتوانند جریان ‏سازی و اطلاع ‏رسانی کامل‏ تری داشته باشند، یکسری برنامه ‏های جانبی در طول زمان برگزاری جشنواره یا همایش، اجرا می‏ کنند؛ برنامه‏ هایی هم‏چون کارگاه آموزشی، نمایشگاه، نشست‏ ها و پیش ‏نشست ‏ها و… . جشنوارۀ هنر آسمانی نیز از دیرباز در کنار اجرای این مسابقۀ هنری، برخی برنامه‏ های کاربردی هم اجرا می‏ کرده است؛ در این دوره نیز کارگاه ‏های آموزشی هنری در رشته‏ های فیلم‏نامه ‏نویسی و تولید فیلم و مستند و نشست‏ های تخصّصی با حضور متخصّصان هنرمند در برخی استان‏ ها و مدیریت‏ های استانی حوزه‏ های علمیه اجرا شده یا در حال اجرا است.

این دوره‏ ها و برنامه ‏ها از طریق پایگاه اطلاع ‏رسانی جشنوارۀ هنر آسمانی و نیز کانال آن در پیام‏رسان «ایتا» به اطلاع عموم طلاب و هنرمندان می‏ رسد تا در آن‏ها مشارکت یا از نتایج آن استفاده کنند.

در حال حاضر این برنامه‏ ها در استان‏ هایی مثل قم، اصفهان و خوزستان برگزار شده و دیگر استان‏ها نیز منتظر اجرا هستند؛ در کنار آن با استفاده از ظرفیت تلویزیون اینترنتی حوزه ‏های علمیه و با همکاری مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‏ های علمیه، نشست‏ های تخصّصی به صورت مجازی و با حضور هنرمندان پیش‏کسوت حوزوی و اساتید رشته‏ های هنری، به صورت هفتگی برگزار می‏ شود تا عموم طلاب با رشته ‏های هنری این دوره آشنا شده و در تولید آثار هنری خود، از آن بهره گیرند.

* موضوعات دهمین جشنواره هنر آسمانی چه هستند؟

جشنوارۀ هنر آسمانی در ایستگاه دهم، چند موضوع را در اولویت قرار داده است تا هنرمندان حوزوی در آن موضوعات، تولید اثر کنند؛ موضوعاتی هم‏چون: تبلیغ، کنشگری حوزه ‏های علمیه، هویت طلبگی (جذب و پذیرش حوزه)، امیدآفرینی، حکومت اسلامی و ولایت فقیه، خانواده و سبک زندگی، جهاد تبیین، تبلیغ دانش ‏آموزی و دانشجویی، زیست مجازی، حجاب و عفاف، مقاومت و جهاد اسلامی و فرهنگ و تمدّن اسلامی.

در کنار آن‏ها، یک موضوع به عنوان موضوع ویژه قرار دارد به نام «تبلیغ نوین و هوش مصنوعی» که با توجه به اهمیت تبلیغ نوین در دوران حاضر و نیز آمیخته شدن آن به فن‏ آوری‏ های هوشمند، در دست تصویب هیأت اُمنای این جشنواره قرار گرفت تا ضمن ترغیب هنرمندان حوزوی به حرکت در مسیر فن‏ آوری‏ های هوشمند، نسبت به شناساندن هوش مصنوعی در تبلیغ دین و جایگاه آن و نیز تولید آثار هنری بر پایۀ فن‏ آوری‏ های هوشمند، گام بردارد.

بحمد الله با توصیه‏ ها و راهنمایی‏ های مدیر محترم حوزه ‏های علمیه و مشارکت ستاد راهبری فن‏ آوری ‏های هوشمند در حوزه های علمیه، اقدامات تبیینی و آموزشی مناسبی در موضوع ویژۀ جشنوارۀ هنر آسمانی شده و امید است این دوره از جشنوارۀ هنر آسمانی، متفاوت از ادوار قبل اجرا گردد.

* چه تفاوت‏های اساسی این دوره از جشنوارۀ هنر آسمانی با ادوار قبل خود دارد؟

نگاه تخصّصی مدیران و بزرگان حوزه ‏های علمیه نسبت به هنر، موجب شد تا در هر دوره، ضوابط و شرایط هدایت‏گرانه و پویایی وارد جشنوارۀ هنر آسمانی شود و این جشنواره را نسبت به گذشتۀ خود ارتقاء دهد؛ در این دوره نیز جزئیات مربوط به هر یک از رشته‏ های هنری با همّت و همکاری دبیران گروه‏ های هنری در دبیرخانۀ جشنوارۀ هنر آسمانی، تدوین گردید و فراخوان دهمین جشنوارۀ هنر آسمانی به شکلی تخصّصی و روزآمد تدوین شد تا علاوه بر پاسخ‏گویی به پرسش‏ های هنرمندان حوزوی نسبت به این جشنواره، نقش هدایت‏گری در تولید آثار هنری داشته باشد؛ این فراخوان اگرچه در ادوار گذشته هم وجود داشت، اما به صورتی کلی منتشر می‏شد ولی در این دوره به صورت تخصّصی و جزئی شرایط خاص هر یک از رشته ‏های هنری را تبیین کرده تا بر اساس سیاست ‏های ابلاغی شوراهای بالادستی، آثار فاخر و روزآمدی از طلاب حوزه‏ های علمیه دریافت کند.

* متشکریم که این فرصت را در اختیار ماهنامۀ «مبلّغان» قرار دادید؛ به عنوان کلام پایانی، نحوۀ مشارکت هنرمندان حوزوی در این دوره از جشنواره هنر آسمانی و چگونگی آن را تبیین کنید.

جزئیات مربوط به نحوۀ مشارکت در این دوره از جشنوارۀ هنر آسمانی و تبیین آن‏ها از مجال این گفتگو خارج است، اما در یک کلام کلی می ‏توان عرض کرد که پایگاه اطلاع‏ رسانی جشنواره هنر آسمانی و نیز فایل منتشر شدۀ فراخوان دهمین جشنواره هنر آسمانی، نحوه و چگونگی شرکت در این جشنواره را تبیین کرده ‏اند و علاوه بر آن طلاب هنرمند در رشته ‏ها و موضوعاتی که بیان شد، می‏ توانند با مراجعه به پایگاه اطلاع رسانی جشنواره هنر آسمانی یا مدیریت‏ های حوزه‏های علمیه استان‏ ها و یا حضور در دبیرخانۀ این جشنواره واقع در قم، ۴۵ متری شهید صدوقی رحمه الله علیه، خیابان فجر، خیابان دانش، مجتمع شهید صدوقی رحمه الله علیه، آثار هنری خود را تحویل خادمان خود دهند یا با شماره تلفن ۰۲۵۲۹۱۴۹۹۱ تماس گرفته و از راهنمایی‏ های همکاران ما در دبیرخانۀ جشنوارۀ هنر آسمانی، استفاده کنند.